Gümüşhane'deki Satala Antik Kenti'nde 2 bin yıllık izlere rastlandı

Roma Ä°mparatorluÄŸu'nun Anadolu'daki 4 lejyonundan birisi olan ve askeri karargah olarak kullanılan Satala Antik Kenti'ndeki kazı çalışmalarına yeniden baÅŸlandı.

GümüÅŸhane'nin Kelkit ilçesine baÄŸlı Sadak köyü sınırlarındaki Satala Antik Kenti'ndeki kazı çalışmaları, Kültür ve Turizm Bakanlığı, Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel MüdürlüÄŸünün izni ile, Bartın Üniversitesi Edebiyat Fakültesi, Arkeoloji Uygulama ve AraÅŸtırma Merkezi Müdürü Doç. Dr. Åžahin Yıldırım baÅŸkanlığında 25 kiÅŸilik ekip tarafından yürütülüyor.

Kazı çalışmaları yaklaşık bir buçuk ay devam ettirilecek.

Kazıda, Roma Ä°mparatorluk Dönemi'nden 2 bin yıllık tiyatro maskı, kandiller, Geç Roma Dönemi'ne tarihlendirilen demirden yapılmış asker zırhı ve Erken Hristiyanlık Dönemi'ne tarihlendirilen mimari kabartmalar bulundu.

GümüÅŸhane Milletvekilleri Hacı Osman Akgül ve Cihan PektaÅŸ, beraberinde Kelkit Belediye BaÅŸkanı Aziz Nas, Ä°l Genel Meclisi BaÅŸkanı Mehmet Emin ErdoÄŸdu ve meclis üyeleriyle kazı çalışmalarını yerinde inceleyerek yetkililerden bilgi aldı.

Kazı BaÅŸkanı Doç. Dr. Åžahin Yıldırım, yaptığı açıklamada, Satala Antik Kenti'ndeki çalışmaların, bölge tarihi açısından çok önemli yere sahip olduÄŸunu söyledi.

Arkeolojik bulgular olarak çok zengin bir kazı sezonu geçirdiklerinin altını çizen Yıldırım, çalışmaların Roma Ä°mparatorluÄŸu'nun doÄŸu sınırını korumakla görevli lejyonlardan XV. Apollinaris'e ait castrumda (surlarla çevrili koloni kenti) bulunan kale içerisinde yürütüldüÄŸünü söyledi.

Bu sezon iki açmada kazı çalışması yürütüldüÄŸünü anlatan Yıldırım, ÅŸöyle devam etti: "Castrumdaki Birinci açmada  milattan sonra 255-256 yıllarına tarihlendirilen Sasani Kralı 1. Åžapur'un yıkım evresiyle karşılaÅŸtık. Aynı evre Anadolu'daki bir diÄŸer lejyon kenti olan Zeugma'da da karşımıza çıkmıştı. Bu da bize gösteriyor ki buradaki Roma Lejyonu, milattan sonra 3. yüzyılın ortasında neredeyse son askerine varıncaya kadar yok edilmiÅŸ. Bu yıkımın sonrasında Roma orduları çok kolay toparlanamıyor. Sasani Kralı I. Åžapur'un NakÅŸ-i Rüstem'de bulunan mezar anıtındaki yazıtta Anadolu'da ele geçirdiÄŸi diÄŸer kentlerle birlikte Satala'nın da yerle bir edildiÄŸi ibaresi geçmekte ve yine aynı metinde Caesar Valerianus'un 70 bin askerinin Anadolu'da öldürüldüÄŸü de belirtiliyor. Bu bakımdan castrumdaki bu açmada karşılaşılan Sasani dönemi yıkım tabakası tarihsel bir olayı yaklaşık 2 bin yıl sonra tekrar gözler önüne getirmekte."

Kale bölgesindeki kazı çalışmalarında çok önemli mimari yapılar ve bunlara ait yapı elemanlarıyla da karşılaÅŸtıklarını kaydeden Yıldırım, ÅŸu ifadeleri kullandı: "Satala Antik Kenti'nde bulunan castrum yapısı, Selçuklular'ın kenti fethetmesine kadar aktif bir ÅŸekilde kullanılmış. Bu bakımdan çok sayıda farklı dönemlere tarihlendirilen yapı kalıntısı mevcut. Roma Ä°mparatorluk Dönemi tabakaları ise yüzeyden yaklaşık 6 metre kadar derinde yer almakta. XV. Lejyon'a ait ilk bulgular ise 5 metre derinlikten itibaren karşımıza çıkıyor. Bununla birlikte daha üst kotlarda ise DoÄŸu Roma ya da bizde bilinen adıyla Bizans Ä°mparatorluÄŸu'na ait yapı kalıntıları bulunmakta. Bu döneme tarihlendirilen yapı kalıntılarından birisi ise castrumdaki bir diÄŸer açmada karşımıza çıktı. Ä°lk bulgulara göre burada oldukça önemli bir yapı topluluÄŸu söz konusu. Åžu an burada kazıların başındayız. Bundan dolayı bu yapı kompleksinin tam iÅŸlevini belirleyebilmiÅŸ deÄŸiliz. Çok büyük olasılıkla milattan önce 5-6. yüzyıllara tarihlendirilen bir yapı topluluÄŸu. Üzerindeki mimari elemanlar, bu yapının çok iÅŸlevinin olduÄŸunu bize göstermekte. Yine DoÄŸu Roma imparatorlarından Ayasofya'yı da yaptıran Jüstinyanus'un yaptırmış olduÄŸu yapılar karşımıza çıktı."

Satala'daki kazının, yürütülmekte olan tek lejyon kazısı olduÄŸuna dikkati çeken Yıldırım, "Satala'daki çalışmalarda elde edilen bulgular, Roma Ä°mparatorluÄŸu'nun askeri tarihi açısından çok önemli bir yere sahip. Roma Ä°mparatorluÄŸu'nun doÄŸu sınırında bulunan lejyonlar hakkındaki bilgilerimiz çok sınırlı. Önümüzdeki yıllarda yürütülecek çalışmalar sırasında bu lejyona dair çok daha önemli bilgilere ulaÅŸmamız mümkün olacak. Tiyatro maskları, kandiller ve yine çeÅŸitli mimari kabartmalar bakımından çok zengin bir kazı sezonu geçirdik." diye konuÅŸtu.

GümüÅŸhane Milletvekili Cihan PektaÅŸ ise, Satala Antik Kenti'nde 3 yıldır kazı çalışması yapıldığını hatırlattı.

Satala'nın 12 ay çalışma statüsüne alınacağını dile getiren PektaÅŸ, "Gerçekten harika kültürel miras ortaya çıkmaya baÅŸladı. Bu bizi çok sevindirdi. Bu daha baÅŸlangıç. Çok geniÅŸ bir alanda kazı çalışması yapılıyor. Ayrıca Kültür Turizm Bakanlığımızla görüÅŸtük. Burayı 12 ay çalışma statüsüne alıyoruz. Bir an önce bu tarihi eserleri ortaya çıkarıp insanlığın istifadesine sunmak istiyoruz." ifadelerini kullandı.